Nadanie politycznego impulsu do wdrażania Europejskiego Filaru Praw Socjalnych i związanego z nim Planu Działania oraz dyskusje nt. walki z pandemią COVID-19 i relacje z Indiami. To główne tematy odbywającego się 7 i 8 maja w Porto Szczytu Społecznego oraz nieformalnej Rady Europejskiej.
Podczas dyskusji premier Mateusz Morawiecki opowiedział się za uwspólnotowieniem patentów na szczepionki przeciw COVID-19. Szef polskiego rządu podkreślił także wieloletnie zaangażowania Polski w politykę społeczną. Podczas nieformalnego szczytu Rady Europejskiej została przyjęta Deklaracja z Porto. Drugiego dnia odbyła się także wideokonferencja przywódców Unii Europejskiej z premierem Indii. Rezultatem spotkania jest oświadczenie UE-IN.
Nieformalny szczyt Rady Europejskiej i Deklaracja z Porto
Szefowie państw i rządów omówili kluczowe zagadnienia dot. polityki społecznej Unii Europejskiej i Planu Działania na rzecz Europejskiego Filaru Praw Socjalnych. Odbyli także dyskusję na temat walki z koronawirusem – w tym szczepionek przeciw COVID-19 oraz sytuacji w regionie Indo-Pacyfiku. Przyjęli również deklarację z Porto.
W opinii Polski, szczepienia są głównym sposobem na zwalczenie koronawirusa i powrót do normalności. Polska kładzie nacisk na to, aby dla mieszkańców Polski i całej Unii Europejskiej, szczepionek przeciw COVID-19 było jak najwięcej. „Zdecydowanie opowiadałem się za tym, żeby doszło do uwolnienia i uwspólnotowienia patentów, do wzmocnienia produkcji wszystkich szczepionek, które tylko mogą być w Unii Europejskiej w bezpieczny sposób produkowane” – zaznaczył premier Morawiecki. Szef polskiego rządu dodał: „Zależy nam na tym, żeby firmy, które mają odpowiednie zdolności produkcyjne w Europie i w Unii Europejskiej, mogły rzeczywiście je wykorzystywać”.
Możliwości Unii Europejskiej pozwalają na znacznie szybsze szczepienia niż ma to miejsce obecnie. Dlatego powinniśmy wywierać dalszą presję na producentów, aby zapewnić terminową i właściwą realizację umów APA. Polska popiera wysiłki Komisji Europejskiej, w tym postępowanie prawne przeciwko firmie AstraZeneca za nieprzestrzeganie umowy na dostawy szczepionek przeciw COVID-19. Popieramy prace nad projektem rozporządzenia w sprawie cyfrowego zielonego certyfikatu, podkreślając autonomię państw w zakresie regulacji z nim związanych. Mógłby się on stać przejrzystym i niedyskryminującym narzędziem ułatwiającym bezpieczne podróżowanie podczas pandemii. Kluczowe znaczenie ma przyjęcie proporcjonalnych do ryzyka środków w celu uniknięcia nadmiernych obciążeń dla obywateli i kosztów dla jednolitego rynku.
W ramach przygotowań do wideospotkania z premierem Indii Narendrą Modim została przedyskutowana również sytuacja w regionie Indo-Pacyfiku. W opinii Polski, strategia powinna przyczynić się w pierwszej kolejności do wypracowania standardów – zwłaszcza w obszarach nowych technologii, handlu i strategicznych projektów infrastrukturalnych. W kontekście rozwijania konektywności, przytoczyliśmy Inicjatywę Trójmorza jako przykład platformy, która służy budowie trwałych, przejrzystych i korzystnych dla wszystkich zaangażowanych stron projektów rozwojowych.
Plan Działania na rzecz wdrażania Europejskiego Filaru praw Socjalnych – główny temat Szczytu Społecznego w Portugalii
Tematykę Szczytu w Porto zdominował Plan Działania na rzecz wdrażania Europejskiego Filaru Praw Socjalnych. Przedstawia on propozycje, które mają na celu dalsze wdrażanie zasad Filaru w ramach wspólnych wysiłków państw członkowskich Unii Europejskiej, przy aktywnym zaangażowaniu partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego.
– „Szczyt w Porto to szczyt społeczny. Mogę z dumą powiedzieć, że wiele państw pyta nas o nasze rozwiązania. Przedstawiamy nasze programy społeczne, jako podstawę naszego solidarnego modelu, u podstaw którego stała walka z mafiami VAT-owskimi” – poinformował premier Morawiecki.
Polska poparła działania na rzecz wdrażania Europejskiego Filaru Praw Socjalnych. Jednocześnie stoimy na stanowisku, że przy realizacji Planu Działania, Unia Europejska powinna w szczególności zwrócić uwagę na skutki jego wdrożenia dla państw członkowskich i zapewnić odpowiednie wsparcie finansowe na realizację poszczególnych inicjatyw. Polityka społeczna i zatrudnienia realizowana jest przede wszystkim przez państwa członkowskie, do których należy odpowiedzialność za identyfikację potrzeb oraz dopasowanie ich do możliwości wewnętrznych. Inicjatywy podejmowane na poziomie Unii Europejskiej powinny być realizowane z poszanowaniem traktatowego podziału kompetencji i zasad dialogu społecznego. Ponadto, przy analizie możliwych celów krajowych konieczne będzie uwzględnienie sytuacji startowej w poszczególnych państw członkowskich i ich uwarunkowań.
Dyskusje na temat zatrudnienia i pracy podczas panelu z udziałem premiera Morawieckiego
W ramach dyskusji liderzy podkreślili kluczową rolę perspektywicznego wsparcia dla tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy i zatrudnienia – tak, aby możliwe było osiągnięcie docelowej stopy zatrudnienia w 2030 r. na poziomie 78 proc. W opinii Polski, w perspektywie krótkoterminowej najważniejszymi wyzwaniami na rynku pracy jest ograniczenie negatywnych skutków pandemii COVID-19 – poprzez ochronę istniejących miejsc pracy i tworzenie nowych. W perspektywie długoterminowej natomiast do głównych priorytetów polityki rynku pracy należy zaliczyć ułatwienie dostosowania się do zmian, które wynikają z transformacji cyfrowej i zielonej oraz zmian demograficznych.
– „Niezwykle ważnym tematem jest wyeliminowanie różnicy płacy między kobietami a mężczyznami. Płaca powinna być identyczna na tych samych stanowiskach” – podkreślił szef polskiego rządu. – „Kluczowe jest tu stworzenie jak najlepszych warunków do pracy oraz do powrotu po urodzeniu dziecka. Chcemy być jedni z najlepszych w Unii Europejskiej i stworzyć najdogodniejsze warunki do pracy po powrocie z macierzyństwa” – dodał.
Aby ograniczyć negatywne skutki pandemii COVID-19 na zatrudnienie, Polska uruchomiła kompleksową Tarczę Antykryzysową i Tarczę Finansową. Tarcza chroni przedsiębiorców i pracowników – m.in. za pomocą subwencji, pożyczek dla przedsiębiorstw, współfinansowania wynagrodzeń w okresie przestoju gospodarczego oraz uelastycznienia organizacji pracy. W rezultacie podjętych działań, sytuacja na rynku pracy w Polsce pozostaje stabilna. Zabezpieczonych zostało ok. 6,9 mln miejsc pracy, a stopa bezrobocia w Polsce wyniosła w ostatnich miesiącach 3,1 proc. Jest to obecnie najniższa stopa bezrobocia w całej Unii Europejskiej.
Wideokonferencja szefów państw i rządów UE z premierem Indii
Przywódcy Unii Europejskiej i Indii wymienili poglądy nt. współpracy na rzecz zwalczania globalnych kryzysów. Polska poinformowała o przekazaniu Indiom pomocy w postaci dostawy leków i sprzętu medycznego. Podkreśliła również potrzebę zacieśniania współpracy gospodarczej i zmniejszenia barier administracyjnych – wyrażając poparcie dla zawarcia między Unią Europejską a Indiami umów o wolnym handlu i ochronie inwestycji. Wyraziliśmy również nadzieję na jak najszybsze wznowienie regularnego ruchu lotniczego do Indii.
Efektem dyskusji jest wspólne oświadczenie UE-Indie, w którym przywódcy zobowiązali się do:
inwestowania w partnerstwo strategiczne UE-IN;
budowania gotowości i odporności w zakresie zdrowia na świecie (również w kontekście COVID-19);
ochrony planety i wspierania ekologicznego wzrostu gospodarczego;
wspierania rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu poprzez handel, łączność i technologię;
dążenia do bezpieczniejszego, zamożniejszego i bardziej demokratycznego świata.
W nowym odcinku podcastu „Kompas Jutra” dr Aleksandra Lewandowska – krajowa konsultantka w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży – mówi o tym, jak na co dzień możemy wspierać zdrowie psychiczne najmłodszych. Podkreśla, że profilaktyka i rozmowa są równie ważne jak leczenie, a edukacja zdrowotna w szkołach została dostosowana do wieku i możliwości dzieci oraz nastolatków. „Patrzyliśmy nie tylko na wiedzę, ale też na emocje i relacje społeczne młodych ludzi” – zaznacza dr Lewandowska.
W najnowszym odcinku podcastu „Kompas Jutra” dr Aleksandra Lewandowska, krajowa konsultant w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, opowiada o tym, dlaczego troska o zdrowie psychiczne młodych ludzi powinna zaczynać się już w szkole. Podkreśla, że profilaktyka i edukacja zdrowotna mają ogromne znaczenie, a przygotowana przez ekspertów podstawa programowa została dopasowana do potrzeb i możliwości uczniów na różnych etapach rozwoju.
Od sierpnia 2025 r. coraz więcej szczepionek można przyjąć bezpośrednio w aptekach. Farmaceuci po odpowiednim szkoleniu szczepią już nie tylko przeciwko COVID-19 i grypie, ale także m.in. przeciw HPV, pneumokokom, krztuścowi czy wirusowemu zapaleniu wątroby. Według danych NFZ, obecnie 1640 aptek w Polsce podpisało umowy na wykonywanie zalecanych szczepień ochronnych finansowanych ze środków publicznych.
Mastektomia profilaktyczna to operacja usunięcia zdrowej piersi po to, by znacząco zmniejszyć ryzyko raka. W Polsce jest refundowana od 2019 roku, ale dotyczy wyłącznie kobiet spełniających ściśle określone kryteria. To zabieg onkologiczny, a nie „plastyka na NFZ” — decyzja poważna i zawsze dobrze przemyślana.
Krzysztof Ignaczak, były reprezentant Polski i mistrz świata z 2014 roku, w najnowszym materiale z serii „Kompas Jutra” Ministerstwa Edukacji wraca pamięcią do lat gry w kadrze i pokazuje, że sport to coś więcej niż wynik. Podkreśla, że regularna aktywność fizyczna wzmacnia zdrowie fizyczne i psychiczne, a szkoła – dzięki dobrej edukacji zdrowotnej – może być dla młodych ludzi najlepszym miejscem startu.
O nowotworze można mówić bez straszenia i bez patosu – tak, by zachęcić do profilaktyki i dać ludziom więcej spokoju niż lęku. Influencerka Sylwia Butor przypomina, że krótkie, zwyczajne komunikaty wplecione w codzienność działają lepiej niż wielkie slogany. Pytanie brzmi: co dziś zrobisz dla swojego zdrowia – mały, realny krok czy kolejne odłożenie „na później”?
Co najmniej jedna piąta osób wykazuje zachowania ortorektyczne, a u 10 proc. rozwinie się ortoreksja, czyli obsesja na punkcie jakości pożywienia. Problem występuje częściej u kobiet oraz u osób utrzymujących regularną aktywność fizyczną. Konsekwencją zaburzenia może być zarówno nieprawidłowe odżywienie, jak i pojawienie się problemów natury psychicznej. Psychodietetycy radzą, by nie rezygnować ze zdrowego żywienia, ale we wdrażaniu postępowania dietetycznego zachować przede wszystkim umiar.
Rodzice przekazują swojemu potomstwu własne lęki, w tym te dotyczące postrzegania własnego ciała – mówią psychodietetycy. Przez naśladownictwo dzieci uczą się też nieprawidłowych nawyków żywieniowych, takich jak na przykład kompulsywne objadanie się po niepowodzeniu w stosowaniu restrykcyjnej diety. Eksperci podkreślają, że podstawą profilaktyki zaburzeń odżywiania jest uświadamianie dzieci na temat zdrowych nawyków. Zachęcają do wspólnych zakupów i przygotowywania razem posiłków. Ostrzegają również przed fat shamingiem, którego konsekwencje mogą towarzyszyć dziecku również w dorosłości.
W wykazie prac legislacyjnych pojawiła się nowa propozycja Ministerstwa Zdrowia, która przewiduje zakaz wprowadzania do obrotu papierosów elektronicznych jednorazowego użytku – zarówno tych z nikotyną, jak i bez niej, oraz zakaz stosowania aromatów w woreczkach nikotynowych. Projekt trafił do konsultacji społecznych. To już kolejna regulacja sektora tytoniowego w ostatnich miesiącach. Przedstawiciele biznesu podkreślają, że to chaos regulacyjny, który wpływa na brak poczucia pewności prawnej i decyzje inwestycyjne.
Każdego roku Europejczycy leczą samodzielnie ok. 1,2 mld drobnych dolegliwości, w tym przeziębienie czy niestrawność. Zdaniem ekspertów wzmocnienie tych kompetencji społeczeństwa może być remedium na braki kadrowe w opiece zdrowotnej i jej deficyt budżetowy. Sięganie po leki bez recepty (OTC), suplementy diety i wyroby lecznicze pozwala uniknąć ok. 120 mln konsultacji lekarskich w skali roku, co odpowiada pracy nawet 36 tys. lekarzy pierwszego kontaktu. Samoleczenie generuje w UE oszczędności na poziomie 40 mld euro rocznie – wynika z danych przedstawionych podczas 61. konferencji AESGP, która odbyła się w Warszawie.